2 września w Bydgoszczy odbyło się spotkanie konsultacyjne projektów II aktualizacji planów gospodarowania wodami (IIaPGW). Omówiono na nim najistotniejsze problemy i wyzwania dla regionu wodnego Noteci, będącego częścią dorzecza Odry. Przedstawiono działania naprawcze, mające na celu poprawę stanu wód i osiągnięcie właściwych celów środowiskowych.

Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy to jedne z najważniejszych dokumentów planistycznych w gospodarce wodnej, których projekty są opracowywane co 6 lat przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Zawierają m.in. zestawy działań, które należy podjąć, aby osiągnąć
lub utrzymać dobry stan wód i ekosystemów od nich zależnych, umożliwiając jednoczesne korzystanie z nich w sposób zrównoważony. Stanowią podstawę podejmowania decyzji kształtujących stan zasobów wodnych
i określają zasady gospodarowania nimi. Projekty IIaPGW zostały przygotowane dla dziewięciu obszarów dorzeczy: Wisły, Odry, Dniestru, Dunaju, Banówki, Łaby, Niemna, Pregoły i Świeżej.

W regionie wodnym Noteci analizom poddane zostały jednolite części wód powierzchniowych – jeziornych (165) i rzecznych (135) oraz jednolite części wód podziemnych (6). Osią hydrograficzną regionu wodnego jest rzeka Noteć, która została w dużym stopniu przeobrażona na skutek melioracji, a przede wszystkim regulacji i przystosowaniu jej do żeglugi. Region wodny Noteci to nie tylko gęsta sieć cieków, ale również obszar obfitujący w jeziora. Zdecydowana większość jezior ma pochodzenie polodowcowe. Największą grupę stanowią jeziora morenowe oraz rynnowe. Należą do nich: jezioro Gopło powierzchni 21,5 km², jezioro Drawsko o powierzchni 19,6 km² i jezioro Wielimie o powierzchni 18,7 km². Ze względu na walory przyrodnicze i jakość wód co roku na jeziorach wyznacza się liczne kąpieliska lub miejsca okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli. Obok funkcji transportowej, na rzece Noteci prężnie rozwija się turystyka. Noteć wchodzi w skład Wielkiej Pętli Wielkopolski. To najdłuższy znakowany szlak turystyki wodnej w Polsce liczący 688 km. Obejmuje on rzeki Wartę i Noteć oraz kanały żeglowne. Noteć Dolna wraz z Kanałem Bydgoskim stanowi fragment Międzynarodowej Drogi Wodnej E70, która łączy drogi wodne Polski i Europy - powiedział Grzegorz Smytry, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy.

Stan wód dla regionu wodnego Noteci

Jednolite części wód powierzchniowych (JCWP) oraz podziemnych to podstawowe jednostki planistyczne
w gospodarowaniu wodami.

Jednym z istotnych zjawisk występujących w omawianym regionie wodnym jest depozycja atmosferyczna, czyli zanieczyszczenia pochodzące z powietrza, dostające się do wód powierzchniowych poprzez opady deszczu i śniegu. Depozycja atmosferyczna stanowi zanieczyszczenie obszarowe spowodowane spalaniem paliw kopalnych, niską emisją, transportem, emisją przemysłową. Kolejnym problemem są zmiany morfologiczne wód powierzchniowych, stanowi to problem związany z koniecznością zapewnienia drożności cieków. Ważnym polem działań jest też utrzymanie lub przywracanie drożności systemu Warty z Notecią i Drawą, jako kluczowych obszarów tarliskowych jesiotra, łososia, troci i minoga rzecznego w regionie wodnym Noteci.

Zidentyfikowane problemy dotyczą również dużej liczby punktów zrzutu ścieków bytowych, komunalnych i przemysłowych. Obecne są przekroczenia stężeń granicznych wskaźników fizykochemicznych wskazujących, m.in. na komunalne źródła zanieczyszczeń (BZT_5, ChZT, OWO).  Region wodny Noteci to także obszar o dużym udziale gruntów ornych i intensywnym rolnictwie. Powszechne stosowanie środków ochrony roślin i nawozów doprowadziło do przekroczenia w dużej części JCWP  wartości granicznych biogenów, których te substancje są źródłem..

Na stan i jakość wód podziemnych mają wpływ struktury solne (wysady i poduszki solne Inowrocław, Góra, Gopło, Mogilno).  Natomiast najistotniejszym problemem w przypadku wód podziemnych regionu wodnego Noteci są odwodnienia kopalni odkrywkowych węgla brunatnego w górnym biegu Noteci.

Działania na rzecz poprawy stanu wód i osiągnięcia celów środowiskowych dla regionu wodnego Noteci

Wykonane badania i analizy w ramach IIaPGW pozwoliły opracować zestawy działań naprawczych, mających na celu złagodzenie skutków wpływu działalności człowieka na środowisko wodne. IIaPGW wskazuje na konieczność realizacji dla omawianego regionu wodnego ponad 1,8 tys. działań naprawczych, których koszt szacowany jest na prawie 600 tys. zł. Zestawy działań zaproponowano dla 251 jednolitych części wód, co stanowi 82% wszystkich jednolitych części wód regionu wodnego Noteci.

W przypadku jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych w tym regionie wodnym działania naprawcze dotyczą przede wszystkim eliminacji presji skumulowanych, również na obszarach chronionych. Kolejne działania związane są z eliminacją presji fizykochemicznych i chemicznych, w tym pochodzących z gospodarki ściekowej. Jeśli chodzi o wody jeziorne, to najwięcej zaplanowanych działań naprawczych dotyczy poprawy jakości wody dla wskaźników fizykochemicznych i chemicznych oraz działania dotyczące presji skumulowanych ze zdecydowaną przewagą działań ukierunkowanych na poprawę warunków dla obszarów chronionych.

W przypadku wód podziemnych działania naprawcze ukierunkowane są na eliminację presji ilościowej (70% wszystkich zaplanowanych działań), pozostałe dotyczą ograniczenia presji chemicznych pochodzących ze źródeł komunalnych i rolnictwa. Zgodnie z harmonogramem wszystkie zaplanowane działania naprawcze powinny zostać zrealizowane do 2027 roku.

Nie bądź obojętny! Zabierz głos w sprawie wody

W półrocznych konsultacjach społecznych projektów IIaPGW, trwających od 14 kwietnia do 14 października 2021 roku, ogłoszonych przez Ministra Infrastruktury i realizowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, może wziąć udział każda zainteresowana osoba, firma lub organizacja. Oznacza to, że każdy ma możliwość zabrania głosu, a tym samym może mieć wpływ na to, w jaki sposób będzie osiągany, a następnie utrzymywany dobry stan wód. Po zakończeniu półrocznych konsultacji społecznych
oraz procedury legislacyjnej, plany gospodarowania wodami zostaną przyjęte w formie rozporządzeń ministra właściwego ds. gospodarki wodnej.

Informacje o tym, jak wziąć udział w konsultacjach społecznych projektów IIaPGW dla 9 obszarów dorzeczy w Polsce dostępne są na stronie: www.apgw.gov.pl/konsultacje.

Fot. Centrum Operacyjne Ochrony Przeciwpowodziowej PGW WP RZGW w Bydgoszczy