3 września 2021 roku, Minister właściwy ds. gospodarki wodnej opublikował rozporządzenie w sprawie przyjęcia Planu przeciwdziałania skutkom suszy. Celem dokumentu jest wskazanie najistotniejszych kierunków działań, które pomogą zapobiec kryzysowi wodnemu w Polsce. Dzięki realizacji jego założeń możliwe będzie zapewnienie odpowiedniej ilości i co najmniej dobrej jakości wody niezbędnej dla społeczeństwa, środowiska i wszystkich sektorów gospodarki narodowej. Na podstawie ustawy Prawo Wodne rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS) określa, w jaki sposób w najbliższych latach podejmowane będą działania dotyczące zarządzania zasobami wodnymi, zarządzania kryzysowego i szacowania strat spowodowanych suszą. Celem jest ograniczenie jej skutków, przez optymalne działania, zarówno techniczne – w tym inwestycyjne, jak i nietechniczne – np. poprzez edukację społeczną. Istotne w procesie przeciwdziałania temu zjawisku są różnego typu działania związane z powiększaniem dyspozycyjnych zasobów wodnych – zarówno z zakresu dużej, jak i małej retencji. PPSS jest dokumentem nie tylko dla urzędników państwowych, ale również dla przedsiębiorców oraz osób indywidualnych. W przeciwdziałanie skutkom suszy może zaangażować się każdy mieszkaniec kraju.

Zatwierdzony Plan znajduje się pod linkiem: link

Plan „STOP SUSZY!” wdrażany jest w regionie wodnym Noteci przez PGW Wody Polskie RZGW w Bydgoszczy. Wykonane przedsięwzięcia zwiększą retencję w istniejących zbiornikach wodnych, jeziorach, rzekach, zwłaszcza na terenach wykorzystywanych rolniczo.

Na liście zadań inwestycyjnych związanych ze zwiększeniem retencji korytowej w zlewniach na obszarach wiejskich w Regionie Wodnym Noteci w latach 2017-2020 zrealizowano następujące zadania:

1. „Kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego Kanału Bachorza Duża od km 0+000 do km 14+000 – etap I od km 0+000 do km 7 + 808” – odbudowany został 14-kilometrowy odcinek Kanału Bachorza Duża na Równinie Inowrocławskiej przebiegający przez tereny łąkowe i rolnicze (uprawy kukurydzy, cebuli i innych warzyw). Jego zlewnia położona jest na obszarze o najniższych w Polsce opadach atmosferycznych rzędu 500 mm na rok. Konsekwencją takiego stanu rzeczy są niskie odpływy jednostkowe wód średnich i niskich.
   Gospodarowanie wodą obywać się będzie poprzez usprawnienie przepływu wód podczas wzmożonych opadów, czy roztopów. Retencjonowanie wody w okresach wegetacji i jej niedoborów będzie odbywa przez przepusty z piętrzeniem, co umożliwia sterowanie odpływem wody ze zlewni w trakcie suszy hydrologicznej przez utrzymanie piętrzenia na odpowiednim poziomie. Kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego Kanału Bachorza Duża od km 0+000 do km 14+000 – Etap I od km 0+000 do km 7+808 – pozwoli na zmagazynowanie 17 tys. m³ wody.
   
   Koszt  robót budowlanych dla inwestycji wynosi: 5 605 920,46 zł brutto. Zadanie zakończono w roku 2020. 

 
Fot. Wody Polskie - „Kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego Kanału Bachorza Duża od km 0+000 do km 14+000 – etap I od km 0+000 do km 7 + 808”

2. „Odbudowa Kanału Małgosia – etap I” - zlokalizowany na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego uchodzący do rzeki Bukówka w okolicy wsi Biernatowo, a biorący swój początek we wsi Siedlisko Kanał Małgosia jest naturalnym ciekiem o szczególnym znaczeniu dla rolnictwa. Pierwszy etap odbudowy koryta Kanału Małgosia wraz z budowlami towarzyszącymi (od km 0+000 do km 5+327) z zachowaniem istniejącego, pierwotnego charakteru pozwala zretencjonować 7 tys. m³ wody. Wpływa także pozytywnie na ekosystem obszarów położonych wzdłuż niego, a racjonalne i kompleksowe wykorzystanie odbudowanych budowli wodnych uporządkowało zaniedbaną do tej pory gospodarkę wodną. Zakres prac obejął przede wszystkim całkowitą rozbiórkę przepustu zlokalizowanego w km 1+996, rozbiórkę i budowę w tym samym miejscu nowych jedenastu przepustów (w tym 4 przepustów z piętrzeniem), rozbiórkę i budowę nowych zastawek, budowę przepędu dla bydła, odbudowę koryta cieku, ubezpieczenie brzegów, odmulenie wylotów rowów bocznych i ubezpieczenie ich kiszką faszynową.
   
   Wartość robót: brutto 2 577 126,16 zł. Zadanie zrealizowane w roku 2020, w ramach Programu Kształtowania Zasobów Wodnych.

Fot. Wody Polskie - „Odbudowa Kanału Małgosia – etap I”

3. „Podpiętrzenie Jeziora Falmierowskiego” - przedmiotem inwestycji położonego w gminie Wyrzysk, w powiecie pilskim jeziora Falmierowskiego było wykonanie urządzeń hydrotechnicznych mających na celu zatrzymanie procesu wysychania zbiornika, a w perspektywie długofalowej, poprzez kontrole odpływu wody z jeziora przywrócenie pierwotnego poziomu zwierciadła wody. Zakres prac budowlanych objął budowę zapory w postaci ścianki szczelnej z oczepem żelbetowym o długości 105 m zlokalizowanej na początku rowu odpływowego z Jeziora Falmierowskiego. W zaporze, jako urządzeniu sterującym przepływem wykonane zostało okno przelewowe z szandorami drewnianymi. Zakres inwestycji objął również budowę drogi dojazdowej do zapory, wzmocnionej geokratą wraz z przesłoną przeciwfiltracyjną od strony odwodnej, w postaci dwumetrowej ścianki szczelnej, której zadaniem jest zabezpieczenie przed niekontrolowaną filtracją wody w kierunku Bagna Wrotno.
   
   Podpiętrzenie Jeziora Falmierowskiego pozwoli zretencjonować rocznie  – 531 tys. m³ wody. Koszt robót budowlanych wynosi 1 735 416, 62 zł brutto. Prace zakończono w roku 2020.

Fot. Wody Polskie - „Podpiętrzenie Jeziora Falmierowskiego”

Aktualnie najistotniejszą sprawą pozostaje wdrożenie postanowień planu we współpracy przez organy administracji rządowej, samorządowej oraz PGW Wody Polskie.

Wdrażanie przez współdziałanie oznacza, że konieczne jest zaangażowanie całego społeczeństwa, zwłaszcza przedstawicieli władz samorządowych, przedstawicieli środowisk naukowych i przedsiębiorców, organizacji społecznych i innych interesariuszy. Jednym z najważniejszych postulatów jest zatrzymanie wody jak najbliżej miejsca, w którym ona spadnie lub pojawi się w postaci wód roztopowych. Kluczową w tym procesie rolę odgrywają samorządy oraz wspólnoty lokalne. Poprawa lokalnego bilansu wodnego, wpływa na bilans wodny całego kraju.  Dlatego właśnie w skali lokalnej zrealizowana zostanie najistotniejsza część koniecznych działań, których celem jest kompleksowa poprawa sytuacji oraz zmniejszenie ryzyka i strat spowodowanych skrajnymi zjawiskami hydrologicznymi, takimi jak susze i powodzie.

Plan przeciwdziałania skutkom suszy został opracowany przez PGW Wody Polskie we współpracy z resortami odpowiedzialnymi za gospodarkę wodną oraz zaopiniowany przez wojewodów. Kluczowym elementem były półroczne konsultacje społeczne, którym został poddany dokument. Dzięki nim zostały uwzględnione bezpośrednie oczekiwania mieszkańców, samorządów, różnych podmiotów powiązanych z gospodarką wodną oraz organizacji społecznych. W ramach konsultacji społecznych zgłoszono ponad 800 różnych wniosków. Plan przeciwdziałania skutkom suszy zawiera wykaz przeszło 590 inwestycji, w tym 182 zadania, które są efektem oczekiwań lokalnych społeczności, a także 334 zadania z zakresu małej retencji oraz 78 inwestycji znajdujących się już w programie inwestycyjnym Wód Polskich. Najistotniejszym elementem PPSS jest zawierający 27 pozycji katalog działań odwołujących się do wszystkich użytkowników wód, obszarów oraz typów susz. Wskazane działania będą przełożone na szereg konkretnych zadań oraz liczne dokumenty planistyczne, realizowane na szczeblu krajowym, wojewódzkim i lokalnym.

PPSS to pierwsze, tak kompleksowe opracowanie dotyczące przeciwdziałania skutkom suszy w Polsce.

Do przygotowania planu przeciwdziałania skutkom suszy Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie jest zobligowany przepisami art. 240 ust. 2. pkt. 8 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2020 r. poz. 310). Dnia 3 września 2021 roku, Minister właściwy ds. gospodarki wodnej opublikował rozporządzenie w sprawie przyjęcia Planu przeciwdziałania skutkom suszy. Na podstawie art. 185 ust. 6 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. poz. 624 , 784 i 1564) rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Po przyjęciu PPSS w drodze rozporządzenia, Polska znalazła się w czołówce państw europejskich, które mają opracowane plany przeciwdziałania skutkom suszy. Wraz z planami gospodarowania wodami i planami zarządzania ryzykiem powodziowym dokument ten przyczyni się do poprawy stanu gospodarki wodnej w Polsce.

W projekcie Stop suszy! w ramach którego opracowany został Plan przeciwdziałania skutkom suszy opracowano metodykę przygotowywania PPSS, która będzie wykorzystywana także w przyszłości dla aktualizacji dokumentu. Na stronie www.stopsuszy.pl znajdują się wszystkie informacje związane z projektem Stop suszy! w tym relacje ze spotkań konsultacyjnych, materiały eksperckie oraz serwis Stop Suszy 2020/2021 poświęcony zjawisku suszy w Polsce.