Głównym celem zmian w ustawie Prawo wodne, ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków jest dostosowanie do wymogów tzw. dyrektywy ściekowej oraz realizacja kamienia milowego dotyczącego monitorowania i kontroli indywidualnych systemów oczyszczania ścieków.

Ustawą z dnia 7 lipca 2022 roku o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw wprowadzono zmiany do ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, do ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz do ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.

Zmiany te wynikają z konieczności dostosowania prawodawstwa polskiego do wymagań dyrektywy 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych - tzw. dyrektywa ściekowa. Nowelizacja wprowadza przede wszystkim mechanizmy mobilizujące i sankcyjne w zakresie monitorowania i kontroli indywidualnych systemów oczyszczania ścieków ujętych w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększenia Odporności w ramach reformy B3.1. „Wsparcie zrównoważonej gospodarki wodno-ściekowej na terenach wiejskich”, zawartej w celu B3. „Adaptacja do zmian klimatu oraz ograniczenie degradacji środowiska”.

Zmiany w KPOŚK - Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych

Ustawa zmieniająca doprecyzowuje procedury związane z wyznaczaniem, zmianą lub likwidacją aglomeracji, postępowanie w przedmiocie przygotowania Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK) oraz zakres wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, w tym procedury przyjmowania tego planu. W ramach mechanizmów sankcyjnych ustawodawca wprowadza administracyjne kary pieniężne (do 10.000 zł) za naruszenie przez aglomeracje obowiązków w zakresie dostosowania do wymogów dyrektywy 91/271/EWG oraz za niewywiązywanie się z obowiązku w zakresie sprawozdawczości z realizacji KPOŚK.

Nowela wprowadza rozwiązania usprawniające proces sprawozdawczy z KPOŚK. Wody Polskie będą mogły wzywać gminy do uzupełniania i poprawiania przekazywanych dokumentów, pod rygorem zastosowania sankcji za naruszenie obowiązków w tym zakresie pomimo uprzedniego informowania o występujących uchybieniach. Dodatkowo nowela określa zasady współpracy gmin w aglomeracji w zakresie obowiązków sprawozdawczych na potrzeby KPOŚK oraz zasady współpracy między regionalnymi zarządami gospodarki wodnej w zakresie obowiązków wynikających z KPOŚK.

Nowe spojrzenie na gospodarowanie nieczystościami w gminach

Na poziomie lokalnym ustawodawca doprecyzowuje obowiązki gmin związane z gospodarowaniem nieczystościami ciekłymi. Zmiany obejmują procedurę opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości z tego rodzaju oczyszczalni oraz obowiązki właścicieli nieruchomości, gmin i przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie opróżniania oczyszczalni i transportu nieczystości w zakresie utrzymania czystości i porządku. Rozszerzono przy tym zakres pojęcia „nieczystości ciekłe” przez objęcie tym określeniem także ścieków gromadzonych w osadnikach w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków (w dotychczasowym stanie prawnym kwalifikacja tego rodzaju ścieków budziła wątpliwości).

Ustawa odpowiada na wskazania Najwyższej Izby Kontroli

Część przepisów ustawy zmieniającej została uchwalona w wykonaniu wniosków Najwyższej Izby Kontroli skierowanych w ramach kontroli pn. „Przestrzeganie zasady zrównoważonego rozwoju w gospodarowaniu zasobami wodnymi w gminach turystycznych”, „Realizacja zadań dotyczących odbioru nieczystości ciekłych ze zbiorników bezodpływowych przez wybrane gminy województwa opolskiego”, „Wykonywanie przez gminy woj. lubuskiego zadań w zakresie nadzoru nad funkcjonowaniem zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków”.

Nowelizacja eliminuje też wątpliwości co do formy dotacji z budżetu państwa przyznawanych  Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie. Po zmianach Wody Polskie, oprócz dotacji celowych, będą mogły otrzymywać również dotacje podmiotowe. Ponadto zostają wprowadzone zmiany dotyczące działań wymagających uzyskania zgody wodnoprawnej.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

• art. 1 pkt 12: możliwość otrzymywania przez PGW WP dotacji podmiotowych z budżetu państwa przeznaczonych na dofinansowanie działalności bieżącej – zmiana ustawy Prawo wodne;

• art. 2 pkt 2 i 8: obowiązek sporządzania rocznych sprawozdań dotyczących gospodarowania nieczystościami ciekłymi przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast i sporządzanie przez podmioty prowadzące działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych kwartalnych sprawozdań – zmiana ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;

• art. 10: przepisy przejściowe w zakresie sporządzania rocznych sprawozdań dotyczących gospodarowania nieczystościami ciekłymi za rok 2022 oraz sposobu sporządzania i treści kwartalnych sprawozdań dotyczących opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych za ostatni kwartał 2022 r., które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.