Opracowanie i aktualizacja planów gospodarowania wodami (PGW) oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) wynika z unijnej Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz Dyrektywy Powodziowej. Dokumenty są niezbędne dla opracowania działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców kraju oraz zrównoważonego gospodarowanie zasobami wodnymi. Oba projekty planistyczne są finansowane z budżetu państwa oraz Funduszy Europejskich w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Plany są aktualizowane co 6 lat. Obecnie trwa druga aktualizacja planów gospodarowania wodami. Plany zarządzania ryzykiem powodziowym są aktualizowane po raz pierwszy. Ważnym elementem ich opracowania są konsultacje społeczne. W tegorocznych spotkaniach uczestniczyło ponad 3,5 tys. przedstawicieli samorządów, organizacji społecznych mieszkańców oraz przedsiębiorców. Wpłynęło 2 tys. wniosków, które są obecnie analizowane. W opracowanych planach znajdą się konkretne działania, które służą bezpieczeństwu ludzi i jednocześnie zachowują wymogi dotyczące ochrony środowiska. Projekty planów gospodarowania wodami oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym, uzupełnione o wnioski i uwagi zgłoszone podczas konsultacji, zostaną przyjęte w drodze rozporządzeń ministra właściwego ds. gospodarki wodnej.

Prezes Wód Polskich Przemysław Daca i Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą Krzysztof Woś. Fot. Wody Polskie

W trakcie konsultacji społecznych IIaPGW i aPZRP wpłynęło łącznie ponad 2 tysiące wniosków. W spotkaniach uczestniczyło 3,5 tys. interesariuszy. aktywnych uczestników oraz ponad 2 tys. zgłoszonych wniosków i uwag to ostateczny bilans konsultacji społecznych zorganizowanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w trakcie drugiej aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (IIaPGW) oraz pierwszej aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP).

Ogólnopolska konferencja, która odbywa się 17-18 listopada w Warszawie, jest podsumowaniem procesu konsultacyjnego dwóch kluczowych dokumentów systematyzujących gospodarkę wodną w Polsce. Mimo obostrzeń pandemicznych (konsultacje były prowadzone online) organizatorom udało się zgromadzić ponad 2 tys. opinii przedstawicieli administracji różnych szczebli, instytucji centralnych, organizacji społecznych, w tym pozarządowych i społeczności lokalnych.

– Zarówno problematyka poprawy jakości wód, ich wykorzystywania oraz dostępności zasobów wody pitnej, jak i ochrona przed zagrożeniem powodziowym mają wspólny mianownik. To bezpieczeństwo nas wszystkich, zarówno „tu i teraz”, jak również w przyszłości. Liczny udział interesariuszy w dyskusjach, które odbyły się w całym kraju świadczy o rosnącej wrażliwości społecznej w tym zakresie. To dobra prognoza dla gospodarki wodnej w Polsce wymagającej zarówno olbrzymich nakładów finansowych, jak i społecznej akceptacji zaplanowanych działań  – powiedział przed rozpoczęciem konferencji Marek Gróbarczyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, odpowiedzialny za sprawy związane z gospodarką wodną oraz realizację inwestycji w sektorze gospodarki morskiej i wodnej.

Bezpieczeństwo głównym celem działań przeciwpowodziowych

W 31 spotkaniach konsultacyjnych projektu aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym w całym kraju udział wzięło ponad 2,5 tys. interesariuszy. W sumie zgłoszono 800 wniosków i uwag. Zdecydowana większość dotyczyła zadań planowanych w obszarze dorzecza Wisły. Na ostatecznej liście projektu aPZRP znalazło się ponad 1,1 tys. działań, które mają zwiększyć bezpieczeństwo mieszkańców zagrożonych terenów. Ich realizacja będzie kosztowała ok. 48 mld zł. Zdecydowana większość działań (855) dotyczy zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego na Wiśle, dla Odry przewidziano ich 254. – Ta wyraźna dysproporcja bierze się z faktu, że w zarządzaniu ryzykiem powodziowym Odra wyprzedza Wisłę o wiele lat i dziesiątki zrealizowanych tam przedsięwzięć. Teraz czas na intensyfikację działań przeciwpowodziowych na królowej polskich rzek – mówił Przemysław Daca, Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskiego. Dodał, że największe zainteresowanie, zarówno ze strony mieszkańców, jak i jednostek samorządowych towarzyszyło konsultacjom Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły w obszarze zlewni Prądnika oraz Wisły Sandomierskiej. Powodem było występujące ryzyko powodziowe na tych trudnych hydrologicznie terenach oraz skala planowanych tam działań, wymagająca szerokiej akceptacji społecznej. – Wzorem dla aktywności Wód Polskich na tych terenach jest realizowana z sukcesem ochrona przeciwpowodziowa Krakowa. Wiele działań zostało już zrealizowanych lub jest w trakcie. W ramach aPZRP zaplanowano realizację pakietu zbiorników i polderów na obszarze Małej i Górnej Wisły, których celem było obniżenie ryzyka powodziowego na całym tym odcinku Wisły oraz w samym Krakowie. Podobnie będziemy realizować ochronę na następnym odcinku, od Krakowa do Sandomierza – zapowiadał Prezes Daca.

Potrzebujemy lepszej jakości, czystości i dostępności wody

Podczas 15. spotkań online odnotowano obecność ponad 3,5 tys. osób, z których tysiąc wzięło w nich aktywny udział. Do problemów dotyczących wód powierzchniowych, z którymi mierzono się w trakcie debat należały zagadnienia związane z presjami na elementy hydromorfologiczne, dlatego też duży nacisk w opracowywaniu IIaPGW położono na działania służące poprawie warunków hydromorfologicznych oraz zapewnieniu drożności rzek dla migracji gatunków ryb dwuśrodowiskowych, z uwzględnieniem obszarów przeznaczonych do ochrony gatunków zwierząt wodnych o znaczeniu gospodarczym. Istotnymi czynnikami wpływającymi na stan wód są zanieczyszczenia pochodzące z powietrza oraz ze zrzutów ścieków przemysłowych. Lokalnie na stan wód wpływają również zrzuty ścieków komunalnych z przekroczonymi normami fizykochemicznymi, dlatego działania związane z uporządkowaniem gospodarki wodno-ściekowej na poziomie lokalnym są bardzo ważne dla osiągnięcia celów środowiskowych wyznaczonych dla wód, które nadal są docelowym odbiornikiem takich zanieczyszczeń. Na obszarach rolniczych widoczne są przekroczenia granicznych wartości biogenów (związków azotu i fosforu) powodujących przeżyźnienie wód, dlatego wszelkie działania, które pośrednio lub bezpośrednio przyczynią się do ograniczenia dopływu biogenów do wód będą pomocne w dążeniu do dobrego stanu wód. Z kolei na stan wód podziemnych mają wpływ presje zidentyfikowane w wodach powierzchniowych, powiększone o wpływ odwodnienia kopalni i składowisk odpadów górniczych. Ochrona zasobów wód podziemnych, stanowiących rezerwuary dobrej jakości wód to jeden z priorytetowych obszarów, dla których w IIaPGW przewidziano środki zaradcze. W sumie w projektach IIaPGW na obszarach dorzeczy zaplanowano ponad 24 tys. działań naprawczych dla ponad 3,6 tys. jednolitych części wód: rzecznych, jeziornych, zbiornikowych, przejściowych, przybrzeżnych i podziemnych. Łączny koszt realizacji działań zaplanowanych w IIaPGW to blisko 26 mld zł.

Spotkania konsultacyjne w całej Polsce

Konsultacje społeczne IIaPGW oraz aPZRP zostały ogłoszone przez Ministra Infrastruktury i były koordynowane przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Konsultacje IIaPGW na obszarach dorzeczy rozpoczęły się 14 kwietnia 2021 r. i trwały do 14 października 2021 r. Ze względu na obostrzenia związane z pandemią spotkania w 15 miastach w całym kraju odbywały się w formule online. Ich istotą było przełożenie ogólnych założeń metodycznych oraz wniosków z przeprowadzonych prac na propozycje działań służących osiągnięciu i utrzymaniu dobrego stanu wód w naszym kraju. Natomiast od 22 grudnia 2020 r. do 22 września 2021 r., zatem aż 9 miesięcy, trwały konsultacje społeczne aPZRP. Zasadniczą część omawianych w trakcie debat planów stanowiła lista działań dla poszczególnych obszarów dorzeczy. Zarówno prace analityczne, jak również konsultacje społeczne były wspólnie koordynowane między dokumentami, co jest zgodne z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej. Synergia tych dokumentów planistycznych, wraz z Planem przeciwdziałania skutkom suszy, to kluczowy element skutecznego zrządzania gospodarką wodną w kraju. Projekty IIaPGW oraz aPZRP, uzupełnione o wnioski i uwagi zgłoszone podczas konsultacji, zostaną przyjęte w drodze rozporządzeń ministra właściwego ds. gospodarki wodnej. Wartość przedsięwzięć zaplanowanych w obu dokumentach planistycznych wyniesie ok. 74 mld zł.

Więcej informacji o projektach IIaPGW i aPZRP oraz konsultacjach społecznych tych dokumentów jest dostępnych na stronach: www.apgw.gov.pl i www.stoppowodzi.pl.

Transmisja dwudniowej konferencji dostępna jest pod linkiem: 

https://www.apgw.gov.pl/pl/konferencja-podsumowujaca-konsultacje-spoleczne/consultation 

oraz 

https://stoppowodzi.pl/transmisja-konferencji-podsumowujacej-przygotowanie-projektow-iiapgwi-apzrp/