16 marca w Bydgoszczy odbyły się konsultacje społeczne projektu aktualizowanych planów zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP) dla regionu wodnego Noteci. Chociaż region zmaga się przede wszystkim z suszą hydrologiczną to zagrożenie powodziowe i tu nie daje o sobie zapomnieć. W projekcie aPZRP przewidziano 48 działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa powodziowego. Są to głównie remonty obwałowań oraz modernizacje lokalnych urządzeń hydrotechnicznych na Noteci i jej dopływach.

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym są kluczowym dokumentem w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, wynikającym wprost z unijnej Dyrektywy Powodziowej. – Obecnie jesteśmy na najważniejszym etapie opracowywania aktualizacji tych dokumentów, a mianowicie podczas konsultacji społecznych. Za ich opracowanie odpowiadają Wody Polskie, a za przeprowadzenie konsultacji minister właściwy ds. gospodarki wodnej – powiedziała Małgorzata Bogucka-Szymalska, zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Infrastruktury.

Susza i powódź – dwie odsłony problemów gospodarki wodnej

Region wodny Noteci należy do terenów o najniższych średniorocznych sumach opadów w Polsce i cyklicznie odnotowywana jest tu tzw. niżówka hydrologiczna z odczytami na poziomie poniżej SNQ (średniego niskiego przepływu z wielu lat). Tak było np. w lecie 2020r. 

– Nie jesteśmy pod względem deficytu wody rejonem wyjątkowym. Podobna sytuacja panuje w całym środkowym pasie kraju. To przede wszystkim efekt ocieplania się klimatu. Niestety, nie są to jedyne problemy wynikające z globalnych zmian klimatu. Równie groźne są powodzie związane z krótkotrwałymi, ale gwałtownymi opadami deszczu oraz roztopowe wezbrania wód. Obfite opady śniegu w lutym przypomniały o wciąż realnym zagrożeniu. U mieszkańców terenów zalewowych Noteci powróciły obawy przed podtopieniami, takimi jak np. w Wieleniu w 2011r. Istotą PZRP jest przewidywanie takich zagrożeń i podejmowanie skutecznych działań ochronnych – powiedział Grzegorz Smytry, dyr. Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy. 

48 działań w regionie:11 to działania kontynuowane, 37 – nowe

Najważniejsze przedsięwzięcia modernizacyjne i budowlane zlokalizowano w zachodniej części regionu, w Wieleniu i Drezdenku. Ich koszt szacowany jest na ponad 94 mln zł. Wiele prac dotyczy remontów budowli hydrotechnicznych, w tym m.in. Kanału Bydgoskiego oraz: Śluzy Osowa Góra nr 6 z zabudowaniami i mostem, Śluzy Prądy nr 5 z zabudowaniami i mostem oraz Śluzy Czyżkówko nr 4 z zabudowaniami, na odcinku od 14,8 km do 38,9 km. Uwzględniona została także modernizacja stopni wodnych na dolnej i górnej skanalizowanej Noteci w Łochowie; modernizacja przepompowni Herburtowo i Lubcz Mały, pompowni Józefowice i Antoniny oraz kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego i układu poziomego Kanału Bachorza Duża; rozbudowa Noteci na odcinku Pakość­-Łabiszyn z uwzględnieniem jezior Mielno i Sadłogoszcz; kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego rzeki Kcynki.

Piła to drugie, po Bydgoszczy miasto, w którym odbyły się konsultacje społeczne projektu aktualizowanych planów zarządzania ryzykiem powodziowym (aPZRP) dla regionu wodnego Noteci. Jak poinformowano podczas debaty zorganizowanej 17 marca w Pile przewidziano w sumie 48 działań, mających na celu poprawę bezpieczeństwa powodziowego. Dominują remonty obwałowań oraz modernizacje urządzeń hydrotechnicznych. Blisko 100 mln zł będą kosztować trzy najważniejsze działania w rejonie miast Wieleń i Drezdenko.

Na obszarze RW Noteci zidentyfikowano 4 obszary problemowe: Noteć–Drezdenko, Noteć–Wieleń, Gwda–Piła, Kruszwica–j. Gopło–Kanał Ślesiński. Aż 3 z nich leżą na obszarze administrowanym przez Zarząd Zlewni w Pile. Kluczowe działania to: budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych w Drezdenku (koszt ok. 35 mln zł), obwałowanie Wielenia (koszt to 30,3 mln zł) oraz remont tzw. kanału ulgi wraz z mostem w ciągu drogi nr 177 w tej samej miejscowości (29 mln zł). Ta ostatnia inwestycja to kanał stanowiący rodzaj by-passu, który jest budowany przede wszystkim w celu bezpiecznego przeprowadzenia przez dany obszar ewentualnych wód wezbraniowych. Zaproponowane działania odpowiadają potrzebom i problemom występującym właśnie na tym obszarze, jak na przykład brak ciągłości wału poniżej Drezdenka, potencjalna awaria systemu sterującego pracą urządzeń (np. EW Koszyce), zagrożenie powodzią wywołaną katastrofą budowli hydrotechnicznej (np. zapora Zalewu Koszyckiego), czy brak osłony hydrologiczno-meteorologicznej. W obszarze problemowym Noteć-Wieleń dodatkowo sytuację komplikuje tendencja do zabudowy obszarów potencjalnie narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.

Powódź grozi nam niezależnie od suszy

– W Wieleniu ciągle pamięta się o wydarzeniach z grudnia 2011r. Zagrożenie pojawiło się wskutek dziesięciokilometrowego zatoru lodowego na Noteci. Tegoroczne obfite opady śniegu w lutym i późniejsze dość gwałtowne ocieplenie ponownie wzbudziły niepokój mieszkańców terenów zalewowych. W Wodach Polskich musimy takie sytuacje przewidywać i starać się minimalizować zagrożenie. Trwające właśnie konsultacje społeczne aktualizowanych planów zarządzania ryzykiem powodziowym to najlepsza okazja do wyjaśnienia wszelkich związanych z tym niejasności – powiedziała Agnieszka Siłacz, zastępca dyrektora ds. ochrony przed powodzią i suszą w Państwowym Gospodarstwie Wodnym Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy. Jak podkreśliła, wymaga to konsekwentnych działań oraz cierpliwości w przekonywaniu do działań przeciwpowodziowych opinii społecznej, bowiem główny problem zlewni Noteci to w ostatnich dziesięcioleciach nie powodzie, a susza hydrologiczna. – Od początku XXI wieku zlewnia Noteci należy do terenów o najniższych średniorocznych sumach opadów w Polsce i w rezultacie większość rzek utrzymuje się w strefie stanów przede wszystkim niskich, a tylko lokalnie – średnich. To jednak nie wyklucza zagrożenia powodziowego, które ciągle występuje – wyjaśniła.

Pierwsza aktualizacja PZRP

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym są opracowywane na 6 lat. Obecnie po raz pierwszy są aktualizowane. Zaplanowano w nich najważniejsze działania dotyczące bezpieczeństwa mieszkańców zagrożonych terenów. Ogłoszone przez Ministra Infrastruktury i koordynowane przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie konsultacje społeczne projektów aktualizowanych PZRP rozpoczęły się 22 grudnia 2020r. i potrwają do 22 czerwca br. Już napłynęło kilkadziesiąt uwag i wniosków. Równocześnie odbywają się spotkania konsultacyjne. W sumie odbędą się w aż 28 miejscowościach w całym kraju. Dotąd odbyły się debaty w Krakowie, Nowym Sączu, Gliwicach, Pszczynie, Gorzowie Wlkp. Poznaniu, Kaliszu i Bydgoszczy. Kolejne zorganizowane zostaną 23 i 25 marca w Rzeszowie, Jaśle i Stalowej Woli. Ze względu na sytuację epidemiczną dyskusje, które odbyły się dotąd oraz organizowane są w marcu i kwietniu, zostaną przeprowadzone w trybie online. Trzy tygodnie przed wyznaczonym terminem na stronie www.stoppowodzi.pl rozpoczyna się rejestracja na konkretne spotkanie. W przypadku zniesienia ograniczeń konsultacje będą się odbywać w tradycyjnej formule. Wszystkie informacje publikowane są na bieżąco w aktualnościach na stronie www.stoppowodzi.pl. Tam również są dostępne projekty aktualizowanych PZRP.